O mowie nienawiści – pozapolitycznie

Dziś MM przygotowała dla Was wykładzik na bardzo aktualny temat. Chociaż właściwie jest on aktualny o każdej porze dnia i nocy, a przez to uniwersalny. Przygotujcie się, łatwo nie będzie:)

Tocząca się wokół dyskusja na temat zawarty w tytule postu skłoniła mnie do próby przełożenia tego problemu na język, powiedzmy, okołopsychologiczny i podzielenia się z Wami moimi skojarzeniami. Spróbuję to zrobić na gruncie mojej ulubionej analizy transakcyjnej, bo, po pierwsze, w miarę dobrze ją znam, a po drugie, już się w Kurniku do niej odwoływałam, więc i Wam nie jest ona całkiem obca.
Rodzimy się otóż i na całe życie pozostajemy istotami stadnymi. Inni ludzie potrzebni nam są do życia jak powietrze. Jeśli nawet ktoś się uważa za samotnika, to dlatego, że ma taką możliwość i chce się odseparować od innych ludzi – bez nich nie mógłby być samotnikiem. Nie wystarcza nam jednak samo istnienie ludzi wokół. Musimy jeszcze być przez tych ludzi dostrzeżeni, tzn. musimy dostawać od innych tzw. „znaki rozpoznania”, czyli informacje dotyczące tego że jesteśmy w taki czy inny sposób w zasięgu ich postrzegania, uwagi. To jest, trywializując nieco, podstawa funkcjonowania społecznego – nieustanna, werbalna i pozawerbalna wymiana informacji. Naturalne jest, jeśli nie jesteśmy masochistami, dążenie do zdobywania pozytywnych znaków rozpoznania, czyli informacji mówiących o tym, że jesteśmy piękni, mądrzy i dobrzy. Jednakże potrzeba bycia w zasięgu uwagi innych jest tak przemożna, że jeżeli nie możemy dostać znaków pozytywnych, to zadowolimy się i negatywnymi, byle tylko nie było pustki, bo ta pustka oznacza dla nas niebyt. W ostateczności i nie tylko w ostateczności, mamy do dyspozycji znaki rozpoznania dawane sobie samym. To znacząca możliwość. To nasza samoocena, samoakceptacja i cała troska o siebie. Im bardziej pozytywna, tym zdrowsza. Tyle że ona też buduje się przede wszystkim w oparciu o to, co dostaliśmy od innych.
Ale się rozgadałam. A gdzie ta mowa nienawiści? Otóż AT (analiza transakcyjna) rozróżnia 4 rodzaje znaków rozpoznania:

- bezwarunkowe pozytywne: „lubię cię”, „cieszę się, że jesteś”

- bezwarunkowe negatywne: „nie lubię cię”, „jesteś do niczego”

- warunkowe pozytywne: „lubię gdy…”, „lubię w tobie…”

- warunkowe negatywne: „nie lubię gdy…”, „nie lubię w tobie…”

Różnica między znakami warunkowymi i bezwarunkowymi jest więc taka, że te pierwsze odnoszą się do naszych zachowań, cech, różnych przymiotów i upodobań, a te drugie uderzają w nas jako osoby, podmioty, jednostki. I podczas gdy warunkowe są z oczywistych względów potrzebne, tak w procesie wychowania, socjalizacji, jak i całego społecznego funkcjonowania, znaki bezwarunkowe można określić jako niezbędne lub przeciwnie – zbędne. Niezbędne są bezwarunkowe pozytywne, bo bez nich nie działają warunkowe. Mamy gdzieś pochwały i krytykę od osób, dla których nie jesteśmy nikim ważnym, lub jeśli te osoby nie są w jakiś sposób ważne dla nas. Jako zbędne zaś można by nazwać bezwarunkowe negatywne, bo one z kolei odzierają nas z poczucia własnej wartości, godności, szacunku. Jest, przyznacie, różnica miedzy powiedzeniem „jesteś oszustem”, a „oszukałeś w tej sprawie”. „Jesteś głupi”, a „głupio to zrobiłeś”. Bezwarunkowe negatywne znaki rozpoznania to, moim zdaniem, właśnie mowa nienawiści. One potrafią niszczyć zarówno jednostki, jak i nacje wręcz, określając je globalnie jako złe, zagrażające, podłe, oszukańcze. Nie odwołują się do konkretnych zachowań konkretnych osób, a przypisują im i całym grupom określone cechy deprecjonując je globalnie.