Książki mojego dzieciństwa część 2

Tak jak obiecałam, czas na drugą część wspomnień o ukochanych książkach z dzieciństwa. Na pewno moje wspomnienia są też i częścią waszych:)

Pozostając w sferze literatury angielskiej, czas na „Mary Poppins”, „Kubusia Puchatka”, „Feniksa i dywan”. Ten typ literatury dla dzieci bardzo mi odpowiadał i odpowiada nadal. Duży poziom abstrakcji, ogromne pole dla wyobraźni i to, że wszystko wydawało się możliwe – uwielbiałam to. Nie dziwiły mnie wcale tańce konstelacji gwiezdnych , ożywające rzeźby w parku ani drewniany Noe i jego córki w „Mary Poppins”. To, że wszyscy kłusowali na cukrowych laseczkach w powietrzu czy to, że Janeczka wchodziła w talerz z namalowanym obrazkiem a Mary fruwała na parasolu też było całkiem normalne. Żałowałam tylko, że nie mogłam tego wszystkiego robić razem z nimi. Podobnie fascynujące były przygody dzieci z serii książek „Pięcioro dzieci i coś”, „Historia amuletu” i „Feniks i dywan” Edith Nesbit. „Coś” to był piaskoludek, przedpotopowy stworek, spełniający życzenia , który jednakże miał bardzo zgryźliwy charakter i okropnie marudził. Pięcioro rodzeństwa przeżywało dzięki niemu niesamowite przygody, mogli podróżować w czasie, poznawać inne cywilizacje i oglądać cały świat. Jednak nieopatrznie wypowiadane życzenia często obracały się przeciwko nim. W ostatniej części cyklu dzieci odbywały podróże na latającym dywanie a ich sprzymierzeńcem był cudowny ptak Feniks.

No i klasyka: Kubuś Puchatek.Ale tylko i wyłącznie w genialnym tłumaczeniu Ireny Tuwim. Żadna tam Fredzia Phi-Phi (znów ten nieszczęsny gender!!!!) Tu abstrakcja osiągała szczyty a angielski humor nie zawsze był zrozumiały dla małych dzieci. Ja jednak bawiłam się świetnie, a bohaterowie byli mi bardzo bliscy, zwłaszcza melancholijny Kłapouchy i rozbrykany Tygrysek. Zresztą wszyscy byli rozkoszni i bardzo charakterystyczni: Sowa Przemądrzała (pisząca „ Z Pąwiąszowaniem Urorurorurodzin”), rzeczowy Królik i jego Wszyscy Krewni i Znajomi Królika, zatroskana i trochę nieobecna duchem Mama Kangurzyca, roztargniony Prosiaczek... Sam Puchatek wydawał mi się poczciwy acz nieco tumanowaty ( no powiedzmy mało bystry), ale sam mówił o sobie, że jest misiem o bardzo małym rozumku... Żal mi było zawsze Kłapouchego, który zgubił ogon i miał bardzo pesymistyczny światopogląd... Na zawsze zapamiętam hasło „ A na garnku tak jak drut napisane było MJUT!” Chyba ze trzy lata temu zrobiłam na Boże Narodzenie dla całej rodziny specjalne karteczki z postaciami z "Kubusia", dobranymi stosownie do charakteru osoby i krótką rymowanką, wszyscy się świetnie bawili.

No to wróćmy na polskie podwórko: dwie książki z okresu tuż po wojnie: „Dorota i jej towarzysze” (bynajmniej nie partyjni, na szczęście!) i „Zawsze jakieś jutro”. „Dorota” z pięknymi ilustracjami Antoniego Uniechowskiego, opowieść o powojennych wędrówkach zaradnej dziewczynki, której mama pojechała na Ziemie Odzyskane szukać taty, a ciocia , do której miała się udać Dorotka, również wyjechała spotkać się ze swoim mężem. Ludzie wtedy jeździli, szukali się, rodziny się łączyły, wszyscy byli w jednej wielkiej podróży. Książka opisuje różne przygody Dorotki w drodze, ludzi, którzy jej pomagali a w końcu miejsce, w którym osiadła na dłużej: ni to dom dziecka, ni to prywatny ośrodek dla sierot wojennych, prowadzony przez Czarnulę (a właściwie Teodorę, która nie znosiła swojego imienia) i jej brata, weterynarza. Dorotka zostaje poddana różnym próbom: musi ugotować obiad dla wszystkich ( a jest ich dużo!), musi zajmować się dziećmi ze wsi podczas żniw, pomagać szczepić drzewka w ogrodzie. Ratuje od śmierci kotka Dymka, którego ktoś chciał utopić, sama o mało nie tonąc w bagnie. Zostaje w Sosnówce (bo tak się ten dom nazywał) i czeka na powrót rodziców. Bardzo sympatyczna książka, pisana bez indoktrynacji politycznej, raczej ku pokrzepieniu serc ludzi w trudnych sytuacjach życiowych po wojnie. Ludzie są tam dobrzy i życzliwi, dzieci zaradne i radzące sobie na miarę swoich możliwości, a nawet więcej, bo musiały być wcześniej dorosłe.Myślałam, że tylko ja tak dobrze pamiętam tą książkę i darzę ją sentymentem, ale trafiłam na całą dyskusję w internecie na jej temat, ludzie przypominali sobie nawzajem różne szczegóły, zastanawiali się które wydanie było pełne, a które nie. To naprawdę miłe, że tak wielu osobom zapadło to w pamięć.

No i druga książka „Zawsze jakieś jutro”. Rzecz dzieje się ciut później, chyba w latach pięćdziesiątych. Po śmierci mamy Joasia Uruska trafia do zniszczonego przez wojnę Wrocławia, do przyjaciółki swojej mamy i idzie tu do liceum. Poznaje nowych przyjaciół, (choć z początku trudno) a przede wszystkim Marka Międzyrzeckiego, który staje się bardzo ważną osobą w jej życiu. Najpierw jako wróg, potem jako przyjaciel, a jeszcze później jako być może ktoś więcej... Książka fantastycznie oddaje klimat tamtych lat, życie szkolne, pierwsze uczucia i przyjaźnie. Joasia zresztą swoje życie uczuciowe umie skomplikować do granic możliwości, durząc się przed maturą w studencie Tadeuszu, który porywa ją w wir życia studenckiego, klimat klubów, jazz (może to był już początek lat 60-tych??), wyjazdy na narty... Joasia odchodzi trochę od szkolnych przyjaciół, nie widząc tego co ma pod nosem, czyli Marka i jego uczuć. Ale potem trochę mądrzeje... Czytałam to chyba z dziesięć razy, rozleciało się prawie całkiem, ale jest gdzieś na zakurzonych półkach. Sentymentalna jestem okropnie i sobie niedawno odkupiłam:))

Nie myślałam nawet, że tyle przyjemności sprawi mi pisanie o tych wszystkich książkach i przypominanie sobie nie tylko fabuł, ale i faktów związanych z nimi, z moim dzieciństwem i wczesną młodością. No cóż, starzeję się niechybnie i nieuchronnie... O, taka węgierska książka o pionierach „Zwycięzca pilnie poszukiwany”, czytając ją zjadłam chyba pół pudełka wiśni w czekoladzie i było mi straszliwie niedobrze...

Przepiękny był cykl opowiadań Tadeusza Grabowskiego o zwierzętach, pisany w międzywojniu. Przemądre i uczłowieczone koty i psy zamieszkujące  wspólnie w dużym gospodarstwie i walczące z gospodynią, kawka chodząca za człowiekiem jak pies, owieczka, sroki... Cały zwierzyniec. Najmądrzejsze były psy, Pucek, Bursztynek, Reksio... Przezabawne było spotkanie sprytnych wiejskich kundli (z całym szacunkiem, oczywiście!) z arystokratycznymi psimi gośćmi, Tiuzdejkiem (chart angielski, stąd imię – Tuesday) i Mikaduchną – maltańczykiem, który miał bohaterskie serce w mikrej postaci. Pamiętam jak Pucuś ściągnął kotleciki cielęce, przygotowane dla gości, zupełnie mimochodem i niechcący oczywiście, właściwie to dwa same spadły, a na co komu takie uwalane, a jednego zostawiać jakoś nie wypadało... Do naszego słownika domowego weszło też na stałe określenie „psie perfumy”, których uwielbiali używać bohaterowie opowiadań, a które stanowiły pomyje, zgniłe jarzyny, śmierdzące kości itp. Gdy którykolwiek z naszych kolejnych psów wytarzał się w jakichś świństwach, mama zawsze mówiła, że używał psich perfum.Szczytowym osiągnięciem popisał się tu Muki, który wytarzał się w padlinie i nawet po kąpieli śmierdział upiornie, a tato, chcąc poprawić sytuację, dołożył swoje trzy grosze i pokropił go słynną wodą kolońską „Przemysławka”... Efekt pomieszania tych dwóch zapachów był tak piorunujący, że biedny pies musiał spać na podwórku przez trzy dni, dobrze, że było lato... Ale wróćmy do bohaterów opowiadań, którzy po „wyperfumowaniu” się z lubością przechadzali się między świeżo rozwieszonym praniem, starannie się wycierając, aby na koniec ułożyć się do drzemki na klombie rzadkich kwiatów, sprowadzonych z daleka... Smutne opowiadania pomijałam starannie, płakałam okropnie, gdy jakiemuś zwierzątku działa się krzywda. Zresztą mam to chyba do dziś.

Teraz pora na trochę melancholii i trylogię Natalii Rolleczek „Kuba znad Morza Emskiego”, „Choinka z Monte Bello” i „Wyspa San Flamingo" . Bohaterem wszystkich trzech książek jest Kuba, chłopiec mieszkający w Krakowie w starym domu z dzikim ogrodem. Kłopot polega na tym, że ogród ma zniknąć pod naporem buldożerów i rozbudowy. Kuba próbuje jakoś z tym walczyć i szuka sposobów na ocalenie ogrodu. Poznajemy trochę dziwaczną rodzinę Kuby, dziadków, którzy go wychowywali, jego ciotkę zwaną „Statuą” i jej niepozornego męża, zwariowanego wuja grotołaza i geologa Boromeusza, tylko jakoś nie pamiętam rodziców, mama nie żyła a taty nie było, nie pamiętam dokładnie. W pozostałych częściach Kuba jedzie na wieś po choinkę i odkrywa trochę tajemnic rodzinnych, a potem spędza lato z wujem Boromeuszem i jego kolejną , jak wtedy mówiono, „sympatią”, której nie znosi i której dolewa do mleka jaszczurcze jajeczka... Wszystko dzieje się w latach 60-tych i 70-tych, jest przesycone dużą porcją melancholii i poezji i jakiejś niezwykłości zwykłego świata. Ta niezwykłość to efekt wyobraźni Kuby i autorki, to wspaniała umiejętność nadać zwykłemu życiu rysy baśniowe, a zwykłym, nudnym ludziom nadzwyczajne cechy , o których nikt nie wie. Chyba to trochę tak, że w każdej poczwarce drzemie motyl... Z autorką, Natalią Rolleczek wiąże się zresztą pewna opowieść rodzinna. Otóż wychowywała się ona w Zakopanem, w sierocińcu prowadzonym przez siostry zakonne . Było to bardzo smutne dzieciństwo, zimne, głodne i pełne przemocy. Opisała to w książce „Drewniany różaniec”, która wywołała skandal w swoim czasie. Ale nie o tym chciałam pisać. W czasie wojny i trochę po,moja babcia prowadziła mały sklepik z „artykułami kolonialnymi” w naszym domku. Sklep mieścił się w małym pokoju, wejście było od frontu. A w drugim pokoju mieszkała babcia z córkami, tj. moją mamą i ciocią. Podczas wojny babcia udzielała wielu osobom kredytu i nie liczyła na to, że po wojnie ktoś jej coś zwróci. Natalia Rolleczek była jedyną osobą, która jej odesłała pieniądze z Krakowa.

Nie chcę was straszyć, ale została mi jeszcze trzecia część wspomnień książkowych, tym razem bardziej przygodowych. A więc - Ahoj przygodo i do następnego razu:))))

Mika